Didactisch doortoetsen

 DeHeb je vragen over de schoolvorderingen van je kind? Vraag je je af op welk niveau hij of zij rekent of leest? Is er een vermoeden van onderpresteren op de CITO’s? Wordt er gedacht aan versnellen? Dan kan een didactisch onderzoek zinvol zijn. In een didactisch onderzoek wordt per vakgebied gekeken wat het niveau van je kind is. De uitkomst is een helder verslag waarin per vak staat beschreven wat een kind wel of niet beheerst. Daarmee kan school direct aan de slag.

Waarom didactisch doortoetsen?

Op school worden verschillende soorten toetsen afgenomen: methodegebonden toetsen (die horen bij bijvoorbeeld de lees- of rekenmethode) en methode-onafhankelijke toetsen (zoals CITO-toetsen). Deze toetsen zijn een belangrijk hulpmiddel bij het inschatten van het niveau van een kind. CITO-toetsen hebben echter twee belangrijke nadelen voor slimme kinderen. Allereerst is er bij CITO sprake van een ‘plafond’: als een kind de hoogste score haalt (een A+ of I+) geeft dit eigenlijk weinig informatie. Stel je voor: een kind zit midden groep 5 en behaalt een A+ op de reken-CITO. Dat betekent dat hij of zij de stof van midden groep 5 uitstekend beheerst. We weten nu alleen nog niet of het kind eigenlijk op het niveau van eind groep 5 zit, begin groep 6 of wellicht nog hoger. Een tweede nadeel is dat slimme kinderen vaak onderpresteren op de CITO. In CITO-toetsen zitten veel meerkeuzevragen. Slimme kinderen denken echter creatief en kunnen in de war raken van de vraagstelling. Een voorbeeld: er zitten 10 appels in een mand, in totaal weegt de mand met appels 2 kilo, wat weegt elke appel? De makers willen graag dat kinderen de deelsom 2 : 10 maken. Slimme kinderen denken vaak verder en gaan zich bijvoorbeeld afvragen wat de mand zelf zou wegen. Daardoor bestaat er een kans dat ze het ‘foute’ antwoord kiezen. Kortom: de kans bestaat dat toetsen die op school worden afgenomen geen betrouwbaar beeld geven van de het niveau van een kind. Een didactisch onderzoek kan dan uitkomst bieden.

Voor kinderen vanaf groep 1

Didactische onderzoeken nemen we af vanaf groep 1. Uiteraard zijn de onderzoeken bij kleuters anders dan bij oudere kinderen. Vanaf groep 3 toetsen we één of meerdere van de volgende vakken: technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen. Bij kleuters kijken we naar lees- en rekenvoorwaarden, oftewel: wat moet een kind kennen, kunnen en begrijpen voordat hij of zij toe is aan het leren lezen en rekenen. Bij rekenvoorwaarden kun je bijvoorbeeld denken aan hoeveelheden vergelijken en herkennen van getalbeelden (bijvoorbeeld op een dobbelsteen). Onder leesvoorwaarden vallen bijvoorbeeld letterkennis en auditieve analyse en synthese (een woord kunnen ‘hakken en plakken’). Dit ‘toetsen’ we in een speelse situatie met spelletjes en materialen. Op basis van deze gegevens kunnen we aangeven waar het kind zit binnen de leerlijnen voor taal en rekenen. Dit kan helpen bij het aanpassen van het aanbod in groep 1 en 2, maar ook bij de keuze voor eventueel versneld doorstromen naar groep 3. Bij een keuze voor versnellen spelen uiteraard meer factoren een rol dan alleen lees- en rekenvoorwaarden. Daarom kijken we ook naar de taalontwikkeling, spelontwikkeling, werkhouding en sociaal-emotionele ontwikkeling. Op basis van al deze informatie kunnen we een compleet beeld schetsen van het kind.

Aanmelding en intake

Denk je aan een didactisch onderzoek voor je kind? Dan kun je hem of haar aanmelden, telefonisch of per mail. Vervolgens maken we een afspraak voor een intakegesprek. Het is fijn als je eerdere toetsuitslagen kunt meenemen naar het gesprek (bijvoorbeeld een uitdraai van CITO-scores). In het gesprek bespreken we je hulpvragen en kijken we welke toetsen we gaan afnemen. Je kind is bij dit gesprek niet aanwezig.

Het onderzoek

Op de onderzoeksochtend kom je samen met je kind naar onze praktijk. Na een kort gesprekje begint het onderzoek. Het didactisch doortoetsen vindt plaats in een 1-op-1 setting. We vragen kinderen om zoveel mogelijk hardop te denken, zodat we hun redeneringen kunnen volgen en kunnen bijsturen als ze de vraag anders interpreteren. Op die manier kunnen we onderpresteren voorkomen en krijgen we inzicht in het denkproces van een kind, zodat we gerichte adviezen kunnen geven voor verdiepen, verrijken of het opvullen van eventuele hiaten. Daarnaast doen we ook aan ‘dynamisch toetsen’. Als we een opdracht tegen komen die het kind niet zelfstandig kan oplossen, geven we instructie. We kijken daarbij hoeveel en welk type instructie een kind nodig heeft om de opdracht wél te kunnen maken. Die betreffende opdracht telt dan uiteraard niet meer mee bij het vaststellen van de score, maar geeft wel waardevolle informatie over hoe snel een kind instructie oppakt en welke instructie het meest effectief is.
Uiteraard houden we tussendoor even pauze, waarin een kind iets kan eten en drinken, en spelen we een spelletje. Voor kinderen vanaf groep 3 is één onderzoeksochtend vaak voldoende. Voor kinderen uit groep 1 of 2 verdelen we de activiteiten over twee momenten.

Het verslag

Na afname van de toetsen schrijven we een verslag. In dit verslag vind je allereerst observaties over de werkhouding, concentratie en motivatie van een kind. Vervolgens wordt per vakgebied aangegeven wat het niveau is en welke onderdelen een kind al wel en nog niet beheerst. Ook wordt toegelicht bij welk type instructie een kind baat heeft. Op basis hiervan kan er op school aangesloten worden bij wat een kind nodig heeft. Het verslag kan toegelicht worden in een gesprek met ouders en/of school.

Kosten

De ervaring leert dat voor het toetsen van alle vakken (technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen) ongeveer 3-4 uur nodig is met het kind. Vervolgens hebben we 2-3 uur nodig om het verslag te schrijven. Daarnaast is voor zowel de intake als het bespreken van het verslag nog een uur nodig. Ons uurtarief is hier te vinden.

Vervolg

Soms geeft het onderzoek aanleiding voor het starten van begeleiding, bijvoorbeeld voor het wegwerken van hiaten. Bureau Flore heeft ook hiervoor de expertise in huis. Indien aanvullende begeleiding noodzakelijk is, bespreken wij de inhoud en tijdsduur vanzelfsprekend vooraf.

Wie

Didactische onderzoeken worden afgenomen door Nickey Smits, erkend orthopedagoge met basisaantekening diagnostiek. Nickey heeft werkervaring als orthopedagoog en als leerkracht (zowel binnen het speciaal onderwijs als binnen het voltijds hoogbegaafdenonderwijs) en heeft veel kennis omtrent hoogbegaafdheid. Sinds 2017 is zij verbonden aan Bureau Flore.